Beatrix houden we erin!

Ik heb vreselijk genoten van de praktijkdemonstratie door onze koningin dat je mensen ook heel goed op de kast kunt jagen zonder botheid of overdrijving. Eindelijk iemand die zegt wat ze denkt en doet wat ze zegt. Mag een koningin dat? Zolang de minister-president hiervoor de politieke verantwoordelijkheid wil dragen is het staatsrechtelijk in orde. Geen enkele reden om te gaan prutsen aan de Grondwet.

Ben ik het 100 % met haar eens? Nee, ik denk veel positiever over individualisme. De meeste gruweldaden in deze wereld worden begaan door mensen die denken dat ze opkomen voor een groter ideaal. Wanneer je maar niet te kortzichtig bent vind ik het prima als je gewoon voor jezelf opkomt. Als jij hecht aan jouw eigen belang, snap je vast wel dat ik aan het mijne hecht. Maken we er samen wel iets moois van: dat is al een eeuw of drie het recept voor vooruitgang. Maar de adviezen in de kersttoespraak van Beatrix lijken me daar verder best bruikbaar bij. Als ik trots ben op Nederland is dat zeker ook vanwege onze monarchie.

Kerstmaal in Capelle aan den IJssel

Een huisvrouw uit Capelle zucht: "Wat zal'k doen,
de gasten hebben nu wel genoeg van 't groen
maar ook voor het kerstdiner
volgt Jan Peter de Kerstidee:
eerst wil hij het eens worden met de kalkoen!"

Goed voorbeeld

Gisteren naar de drukbezochte ledenvergadering van de JOVD Twente geweest, waar voorzitter Krijn Lock de hamer doorgaf aan Peter Riezebos (foto). Leuk om te zien dat zelfs na 30 jaar er in Twente toch vanzelfsprekend weer een open, gevarieerde club ontstaat die graag serieus de handen uit de mouwen steekt, maar waar men ook om zichzelf kan lachen. Na zes jaar lang schrappen in loze procedures binnen de VVD was het voor mij bijna nostalgie om te zien hoe jonge liberalen zich hypercorrect aan regels met denkbeeldig nut houden. Maar zoals dat in de liberale wereld hoort, het werd alsmaar gezelliger.
De nieuwe landelijk voorzitter Jeroen Diepemaat was naar zijn eigen afdeling gekomen, maar ook het merendeel van zijn hoofdbestuur was aanwezig. Na een jaar dat ook voor de landelijke JOVD tamelijk turbulent is geweest laat dit team duidelijk zien dat ze er iets moois van willen maken.
Kortom, het was ook vanuit de VVD bekeken een inspirerende avond.

Uitgelekt

De naam van het omstreden tv-programma van minister Wouter Bos is inmiddels via een website uitgelekt:

Leden wijzen de weg (5, slot)

Op de VVD ledenvergadering sprak, afgezien van een enkele verwijzing, niemand over de brief van Hans Wiegel. Maar naast de uitspraak dat het hoofdbestuur niet hoeft af te treden, werd ook de motie dat de VVD als zelfstandige partij moet blijven bestaan, met grote meerderheid aanvaard. Nou was de timing van die brief ook rampzalig slecht. Je hoeft geen enkele partij als je broekzak te kennen om te begrijpen dat de hoofdrolspelers bij de aangrijpende conflicten in het recente verleden niet samen in één cel willen worden opgesloten en dat er ook geen cipiers zijn te vinden voor dit experiment.

Maar wie geen gelijk krijgt, kan wel gelijk hebben. Inmiddels stevenen we af op een politiek landschap waar rechtse kiezers zonder kerkelijke invalshoek over drie partijen zijn verdeeld: PVV, TON en VVD. Elk van deze drie richtingen is duidelijk groter dan een splinterpartij. Als één of twee van deze partijen deel gaan nemen aan een bredere coalitie, zullen zij compromissen met minder rechtse partijen moeten aangaan en dus zeker steun verliezen aan de partij(en) die buiten de coalitie blijven. Deze zorg zal de bereidheid tot geven en nemen ondermijnen. Bovendien valt te verwachten dat dreigende nederlagen tot meer interne ruzies bij de coalitiepartners leiden. De partij die zich opoffert voor het landsbelang kan via een D66-scenario als splinterpartij eindigen. Al met al wordt het dus moeilijker een sterke regering met rechtse partijen te vormen.

Er ontstaat zo een electorale paradox. De verdeling over drie partijen leidt tot beter inspelen op de opvattingen van de rechtse kiezers. De drie kunnen zo samen meer zetels behalen dan de VVD alleen ooit zou lukken. Alleen kunnen ze die winst niet met succes omzetten in regeermacht. Zo gaan de eerste helft van de 21e eeuw lijken op de tweede helft van de 19e: een ijzersterke positie bij verkiezingen laat zich door onderlinge verdeeldheid niet in duurzame regeermacht omzetten.

Rechtse kiezers die vooruitkijken doen er dus goed aan na te denken over het gelijk van Wiegel. En die kan op zijn beurt misschien eens nadenken over de twee succesvolle voorbeelden waarbij partijen die al wat langer bestonden opgingen in een nieuwe partij: het CDA en GroenLinks. In beide gevallen was de samenwerking aan de basis doorslaggevend voor het samengaan. In de toppen bleef het tot het laatst toe moeizaam!

De ledenvergadering heeft ook uitgesproken dat ze alle liberale stromingen in Nederland in één liberale volkspartij wil verenigen, met eenheid in verscheidenheid. Het is in dat opzicht interessant dat zowel de PVV als TON geen ledenorganisaties zijn, waar je je kunt melden om mee te mogen stemmen (foto). Voor hun aanhangers die zelf willen meebeslissen, blijft de VVD "the only show in town". Biedt dit een mogelijkheid om van onderop te verenigen wat van bovenaf is gespleten? Het lijkt me een passend einde van deze serie: leden wijzen de weg!

Leden wijzen de weg (4)

De leden hebben in Rotterdam ook vrij nadrukkelijk gekozen welke knopen ze meteen wilden doorhakken en welke kwesties eerst verder moeten worden uitgezocht. Die laatste categorie omvat drie kernpunten.

• De vernieuwing van het hoofdbestuur: eerst een ledenraadpleging voor een nieuwe voorzitter; die krijgt de ruimte om zijn of haar eigen team te kiezen.
  
• Een extra bijdrage van politieke functionarissen en/of verhoging van de contributie voor alle leden: eerst principiële en praktische gevolgen goed op de rij zetten
  
• Andere werkwijze voor het vaststellen van kandidatenlijsten, zoals het beginnen met het verkiezingsprogramma, de voordracht van kandidaten anders regelen, de kiezers niet meer de mogelijkheid geven gemakkelijk een deel van de advieslijst over te nemen en een andere manier om de lijstvolgorde te bepalen: eerst nagaan waar het probleem precies zit en voorkomen dat er weer andere problemen ontstaan
  

Aan deze punten heeft de vergadering nauwelijks tijd verspild. Ze komen in de volgende ledenvergadering in mei 2008 terug. Tegelijk zijn een aantal slepende kwesties met ruime meerderheden (foto) beslecht:

• De partijvernieuwingen uit 2003 blijven overeind. Voorstellen om het persoonlijk stemrecht of de ledenraadpleging terug te draaien zijn afgestemd (123-677 stemmen).
  
• Het Liberaal Manifest wordt niet in zijn geheel opnieuw vastgesteld. Aan de hand van de besluitvorming over Visiedocumenten kunnen onderdelen worden geactualiseerd (717-498).
  
• De ledenvergadering heeft algemene uitgangspunten voor de omgangsvormen rondom campagnes vastgesteld, maar voelt er niets voor dat het hoofdbestuur kandidaten met een gedragscode de maat gaat nemen (931-153)
  
• Persoonlijke campagnes blijven mogelijk, maar ze moeten wel aansluiten bij de campagne van de hele partij (850-143). Voor die laatste campagne is er één permanente campagneleiding voor de hele VVD (904-108).
  
• De partijvoorzitter blijft een vrijwilliger (628-208).
  

Alles bij elkaar blijken de leden behoorlijk koersvast. Doordachte correcties op vroegere besluiten zijn welkom, maar de grote lijn wordt vastgehouden. Tegenstanders beweerden vroeger dat het persoonlijk stemrecht door de wisselende opkomst tot een zwabberkoers zou leiden. Daar blijkt dus niets van. Als je gewone leden fatsoenlijk informeert, kun je de besluitvorming rustig aan hun overlaten. Wisdom of crowds werkt ook bij ons!

Leden wijzen de weg (3)

Ditmaal even niet over de ledenvergadering in Rotterdam, maar over een commentaar op die vergadering. Ik kreeg het hoofdredactioneel commentaar van de Volkskrant van afgelopen maandag onder de ogen. Als je het nog niet gezien hebt, heb je niets gemist. De Volkskrant vindt dat we een voorbeeld moeten nemen aan het CDA en de SP. "Professioneel campagnevoeren, het rekruteren en opleiden van politiek talent en het mobiliseren van denkbeelden en inzichten uit alle hoeken van de samenleving vereisen een veel strakkere organisatie dan de VVD gewend is" en "zonder strakke discipline zal het met de VVD nooit wat worden."

Mark Rutte zou zich bezig moeten gaan houden met het professionaliseren van de partij. Dus wel een gedwongen afdracht van bestuurders, een betaalde partijvoorzitter, een "frontbench" van "senior-kamerleden", het wetenschappelijk bureau ondergeschikt aan de partijleiding en een einde aan de "cultus van de ereleden." Dat laatste is het meest potsierlijke suggestie in de reeks. Ereleden geven meestal op gepaste wijze nuttige adviezen waar de partij heel zakelijk mee omgaat. De enige plaats waar het op een cultus lijkt is in de media, rondom een paar ereleden die af en toe voor hun eigen ijdelheid bezwijken. Die media zullen nooit toestaan dat aan hun cultus een einde wordt gemaakt. Denkend aan Ed van Thijn, Jan Pronk, Dries van Agt en Hans van Mierlo vraag ik me af of de 'cultus' niet meer bij een bepaalde generatie dan bij een bepaalde partij hoort.

Wie nuchter kijkt naar recente verkiezingsuitslagen kan zien dat het bepaald niet uitzonderlijk is dat partijen met "strakke" discipline of organisatie rampzalige campagnes voeren, talenten afschrikken en ideeën smoren. Er is evenmin een gebrek aan voorbeelden van losjes georganiseerde partijen die op elk van die punten succesvoller bleken. En dat is maar goed ook. Want als het waar was dat mensen alleen maar succesvol kunnen samenwerken als ze van bovenaf discipline krijgen opgelegd, zou het liberalisme op de schroothoop kunnen.

Maar de werkelijkheid is net andersom. Liberalen maken zich sterk voor een samenleving waar iedereen zijn eigen gang kan gaan en daarmee door elegante mechanismen als vrije discussie, markt en representatieve democratie ook het algemene belang dient. Het gaat niet om strakke discipline, maar om spontane discipline. En dat is nu precies wat de gewone leden (foto) van de VVD hebben laten zien! Als de meer vooraanstaande leden dit voorbeeld volgen, komt het vanzelf goed.

Leden wijzen de weg (2)

In de aanloop naar de ledenvergadering was er natuurlijk veel aandacht voor voorstellen met de strekking dat Jan van Zanen, het hoofdbestuur (foto) of Mark Rutte onmiddellijk zouden moeten aftreden. Het was tijdens de discussie al merkbaar dat de vergadering hier niet voor voelde. Bij de stemmingen lag de steun voor het hoofdbestuur in de buurt van 73%; in september was het maar 52%. De steun voor Mark Rutte was nu rond 82% tegen zo'n 67% in Veldhoven. Het helpt natuurlijk dat de Tweede Kamerfractie sinds september zichtbaar maakt dat de VVD blijft koersen op een brede volkspartij en dat het hoofdbestuur duidelijk zijn verantwoordelijkheid neemt. De leden zitten duidelijk niet te wachten op nog meer intern gedoe over personen, zelfs als ze het eens zijn met Rita Verdonk. Volgens mij is dat bij de kiezers niet anders. Maar dat wil natuurlijk niet zeggen dat we er nu zijn.

Leden wijzen de weg (1)

De boodschap van de VVD-leden was gisteren duidelijk: we zetten een streep onder het interne gedoe en we richten onze energie op het zo snel mogelijk vervangen van dit kabinet. Natuurlijk bestaan er verschillende meningen in de partij, dat is zelfs de bedoeling. Er is volop ruimte om stevig te discussiëren en zo wijzer te worden van elkaar. Maar resultaten bereiken we alleen als we ook tot besluiten komen en die eensgezind uitvoeren.

De belangstelling voor de landelijke ledenvergadering was gisteren overweldigend. Op het hoogtepunt waren er waarschijnlijk zo'n 1400 mensen aanwezig. Honderden VVD-ers stonden in de rij (foto) om mee te kunnen doen, zodat de vergadering pas een uurtje later kon beginnen. Er waren drie redenen voor de lange rijen. Ten eerste kwamen er honderden leden die zich niet vooraf hadden aangemeld. Ten tweede hadden sommige leden die zich hadden aangemeld door een verzendprobleem bij de leverancier geen stempas thuis ontvangen. Ten derde waren er naar schatting ook zo'n 400 volmachtstemmen die verwerkt moesten worden.

Maar de stemming in de rij bleef opgewekt en opbouwend en dat bleek een goede voorspelling voor het verdere verloop. Ik zal er komende dagen nog een serie berichten aan wijden.

Yes!

Het is gelukt: ik krijg de kans om mijn ideeën over de partijraad waar te maken. Maar de kamercentralevergadering was ook in andere opzichten de moeite waard. Het was erg inspirerend om te zien dat meer dan honderd leden uit heel Overijssel naar Nijverdal waren gekomen. Vooral Hengelo liet van zich horen. Uiteraard werd er vooraf bij de koffie veel gesproken over de uitgelekte brief van Wiegel en het aangekondigde aftreden van Jan van Zanen. Vooral het laatste ontmoette veel begrip en waardering.

Henk Borger, afdelingsvoorzitter Hof van Twente, die lid is van de commissie-Dekker leidde de discussie over dit rapport. Vooral het voorstel om van politieke vertegenwoordigers een financiële bijdrage aan de partij te vragen leverde discussie op. Ad Nijhuis, fractievoorzitter Ommen, tekende hier principieel bezwaar tegen aan, omdat een verplichte bijdrage op gespannen voet staat met de zuiveringseed die volksvertegenwoordigers afleggen. Ander bezwaren waren:
-de vergoedingen voor raadswerk zijn toch al heel bescheiden
-een verplichte landelijke afdracht kan per saldo wel eens minder opleveren als rekening wordt gehouden met wat nu plaatselijk vrijwillig wordt bijgedragen.

Henk heeft aangegeven dat de uitvoering van sommige voorstellen van de commissie vereist dat er meer geldmiddelen beschikbaar komen en dat de wat directere betrokkenheid van de politieke vertegenwoordigers bij het resultaat van de verkiezingen een bijdrage daaraan rechtvaardigen. Zelf heb ik erop gewezen dat we op dit moment een situatie kennen waarin partijen als CDA en PvdA waarmee wij moeten concurreren langs deze weg naar verhouding meer geld ter beschikking krijgen dan de VVD. Je kunt natuurlijk praten over de vorm waarin je dat giet, maar als wij minder voor onze partij over hebben mogen we niet verwachten dat er rond campagnes wel vergelijkbare prestaties worden geleverd.

Mark Rutte kwam na een middag waarin de media weer veel aandacht vroegen toch naar Overijssel gespoed en kon meteen aan de bak. Het kabinet Balkenende IV is aan het "sneeuwschuiven" alle problemen worden in een steeds grotere hoop vooruit geschoven. Het beleid dat wel wordt uitgevoerd komt er vooral op neer dat mensen worden ontmoedigd om hun best te doen. Hij ging zelfkritiek niet uit de weg, maar straalde ook de overtuiging uit dat de VVD er weer bovenop gaat komen. In een levendige discussie wist Mark zijn begeestering steeds meer op de zaal over te dragen, zodat aan het eind voorzitter Gerrit Jan Kok concludeerde dat je met zo'n aanvoerder bij echte verkiezingen op een beter resultaat mag rekenen dan de peilingen nu suggereren.

Ineke Steinmetz, voorzitter van de Statenfractie, gaf een uitgebreide toelichting op de vaststelling van de provincie. De VVD heeft bij het financieel beleid en verkeer een duidelijk stempel op de discussie heeft gezet. Ergernis was er over de greep in de provinciale kas door het kabinet Balkenende IV.

Hans Hagendijk gaf een overzicht van de voorbereidingen van de waterschapsverkiezingen. Hoewel hij in de vorige vergadering is afgetreden als voorzitter van de kamercentrale, is hij bereid dit karwei af te maken. Net als nu al in de landelijke VVD krijgen we in Overijssel vanaf 2008 een permanente scoutingcommissie. Henk de Jager die daarvoor in het kamercentralebestuur de verantwoordelijkheid heeft, presenteerde de aanpak die daarbij wordt gevolgd. Na een toelichting van penningmeester Willemien Schoneveld werd de begroting voor 2008 met algemene stemmen aanvaard.

En aan het eind was er natuurlijk de verkiezing van twee partijraadsleden. Pim Koegler had zich teruggetrokken, zodat er vier kandidaten over waren: Wim van der Elst (afdelingsvoorzitter Almelo), Ad Nijhuis, Pieter Schipper (Statenlid) en ikzelf. In de zaal was het in de loop van de avond steeds warmer geworden, dus het was geen straf om na een korte presentatie met zijn vieren gezellig buiten de zaal de uitslagen af te wachten. Uiteindelijk bleek ik voor de eerste plaats met een ruime meerderheid te zijn gekozen. Bij de tweede plaats kreeg Ad Nijhuis de meerderheid. Ik ben iedereen erg dankbaar voor het ruime vertrouwen dat mij is geschonken. Het was in veel opzichten een avond om nieuwe energie voor toekomstige actie uit te putten.

Geen applausmachine, maar wat dan wel

Het heeft weinig zin als de partijraad zich vooral richt op onderwerpen die in Den Haag actueel zijn. In dat stadium horen onze volksvertegenwoordigers bezig te zijn met het debat in de samenleving, niet met dat binnen de partij. De partijraad zit dan al gauw in de positie dat hij alleen nog maar kan kiezen hoe hij de VVD schaadt: door fracties voor de voeten te lopen en het beeld van een verdeelde partij uit te dragen of door als een dure applausmachine te functioneren zonder echte bijdrage aan de meningsvorming te leveren.

In een politieke partij horen voortdurend tal van politieke discussies gevoerd te worden. Discussies over actuele kwesties kunnen het beste rechtstreeks tussen leden en volksvertegenwoordigers plaatsvinden. Of dat nu gebeurt op een traditionele sprekersavond, in een forum, een politiek café of op een ledenvergadering maakt niet eens zoveel uit. Ze hebben allemaal hun sterke kanten en vullen elkaar daarom aan.

Bij onderwerpen voor de wat langere termijn kunnen knopen het beste worden doorgehakt door de ledenvergadering. Dat geldt bijvoorbeeld voor Visiedocumenten en verkiezingsprogramma's. De ervaring leert dat dit beter gaat naarmate de voorbereiding zorgvuldiger is geweest en veel mensen in de onderwerpen zijn geïnteresseerd: je kunt er dan op rekenen dat het resultaat werkelijk het oordeel van de leden is.

Daarmee wordt vanzelf duidelijk waar het nut van de partijraad ligt: onderwerpen op de wat langere termijn die nog voorbereiding vragen of nog maar een beperkt deel van de leden interesseren. Doordat de partijraad vaker bijeenkomt met een vaste samenstelling heeft hij meer mogelijkheden om moeilijke kwesties rustig uit te diepen. Dat wil bepaald niet zeggen dat de partijraad in een soort isolement moet werken: bij een beperkt deel van 42.000 praat je nog altijd over duizenden belangstellende leden. De partijraad zou ervoor moeten zorgen dat hij zo werkt dat die leden er ook wat aan hebben.

Ik ben geen dogmaticus. Soms is het heel nuttig als de partijraad de permanente campagne van de VVD ondersteunt met een welgemeend applaus. Een enkele keer kan het nodig zijn om een actueel advies te geven om de VVD-lijn te bewaken. En het is wel eens voorgekomen dat de algemene vergadering de partijraad vraagt om een lastige knopen door te hakken. Maar de hoofdlijn zou moeten zijn dat de partijraad eraan werkt dat de VVD de politieke agenda van morgen naar haar hand kan zetten.

Volgende vraag: hoe pak je dat aan?

Liberalen doen het zelf

Vorige week zaterdag (zie het 4e tot en met 2e bericht hieronder) waren de liberale principes op zichzelf het punt niet. De echte uitdaging is veel meer hoe we die vorm geven in een goed herkenbare opstelling. Wat van oudsher typisch VVD-beleid was is de afgelopen 4 jaar gerealiseerd of wordt tegenwoordig ook door andere partijen onderschreven. Anneke Broekman (raadslid Enschede) wees er wel op dat het belangrijk blijft om de mensen op de rechterflank nu zoveel mogelijk bij elkaar te houden. "Laten we ervoor zorgen dat de neven en nichten die nu tijdelijk zijn afgedwaald uiteindelijk weer bijeenkomen."

In het gedreven betoog waarmee Janine Harsselaar de bijeenkomst vorige week opende, stelde ze voorop dat alle aandacht voor de vraag wie de partij moet aanvoeren er niet toe moet leiden dat we de inhoudelijke verdieping die we met het Liberaal Manifest hebben bereikt uit het oog verliezen. Het liberalisme is sociaal, zonder tot socialisme te vervallen. Als we onze aandacht richten op de ondewerpen die mensen raken, dan komt het met de VVD allemaal weer goed.

Roeland Fens (fractievoorzitter VVD Hengelo) pleitte ervoor dat de VVD consequent een onversneden liberaal geluid moet laten horen en vooral de kritiek die dat soms oproept niet moet vrezen. Hij signaleerde dat juist het laten horen van een herkenbaar principieel geluid de interesse van de pers oproept. Hij erkende overigens dat dat geen doel op zichzelf moet zijn.

Faruk Uçar (raadslid VVD Enschede) beklemtoonde dat het geheim voor succes ligt in de praktische vertaling van onze beginselen: hoe maken we ons gedachtegoed waar.

Uitgedaagd door Jeroen Hatenboer (foto) om aan te geven waar die vertaling op neerkomt heb ik zelf benadrukt dat we niet zo snel in de val moeten trappen problemen voor mensen op te lossen, maar hun liever het gereedschap moeten bieden om problemen zelf aan te pakken. Op een reeks van terreinen zijn goede bedoelingen nu zoekgeraakt in een bureaucratisch doolhof.

Arnold Enklaar (raadslid VVD Enschede), van wie kort geleden een boek over de identiteit van Nederland is gepubliceerd, signaleerde dat kennelijk niet alleen Nederland, maar ook de VVD aan het zoeken is naar de uitwerking van haar identiteit. Hij haalde een raadslid van de Christen Unie aan dat het voor je trouwe aanhang vaak genoeg is dat je over één of twee specifieke onderwerpen een herkenbaar standpunt inneemt. Bij het benadrukken van eigen initiatief en keuzevrijheid moeten we in de gaten houden dat dat voor veel mensen ook een last is. Marktwerking en privatisering worden vaak ook negatief ervaren.

Het is alles bij elkaar niet nodig of zinvol om opnieuw aan een Liberaal Manifest of Beginselverklaring te gaan sleutelen. We doen er beter aan om die algemene lijnen uit te gaan werken in concrete politieke discussies. Bij de partijvernieuwing was het motto "Minder partij, meer maatschappij". Mensen in, maar vooral ook buiten de VVD moeten ons zien als een werkplaats waar ze mee kunnen doen om problemen op te lossen.

Dat betekent ook iets voor de manier waarop we politieke discussies organiseren. Maar dat bewaar ik voor een volgend bericht.

Tusendoortje

Voor politiek geïnteresseerden (met een snelle internetaansluiting) is het altijd aardig om de ontwikkelingen in Amerika te volgen.

Poll: Bullshit Is Most Important Issue For 2008 Voters

De daad bij het woord

Fortuyn, Van Buitenen en Wilders hebben inmiddels wel bewezen dat je geen partij nodig hebt om de komende verkiezingen te kunnen winnen. Dat leidt soms tot de gedachte dat politieke partijen niet meer nodig zijn, zie mijn eerste bericht op dit blog. Politieke partijen zijn vooral nodig om de verkiezingen daarna te kunnen winnen. Als een politiek leider naast de politiek van alledag in zijn eentje de tegenslagen moet opvangen, conflicten zelf moet oplossen en moet blijven denken aan de langere termijn kun je rustig wachten totdat dit jongleren een keer misgaat.

Dat wil natuurlijk niet zeggen dat een partij al die dingen vanzelf altijd goed doet, alleen het vermogen om dit soort uitdagingen met succes aan te gaan is veel groter. Maar om een groot Nederlands filosoof te parafraseren: "Ieder voordeel heb z'n nadeel." Binnen een grotere partij krijg je vanzelf ook te maken met "zoveel hoofden, zoveel zinnen". Het wordt lastiger één duidelijk lijn uit te zetten en die vast te houden. Op de bijeenkomst over "herbronning van de VVD" (zie de twee onderstaande berichten) kwam dit op twee manieren aan de orde.

Bij een probleem is de Pavlovreactie in de politiek vaak "hoe kan de overheid dit varkentje even voor u wassen." Het is dan ook binnen de VVD vaak moeilijk om de rug recht te houden. We zouden minder bang moeten zijn om gewoon het algemeen belang en de eigen verantwoordelijkheid te verdedigen. Het sociale gezicht moeten we niet zoeken in het slappe aftreksels van in wezen socialistische oplossingen, maar door eerlijk uit te leggen wat dat algemeen belang precies is en door ervoor te zorgen dat mensen zichzelf ook echt kunnen redden. Soms zullen we dan aanlopen tegen mensen die de hele nieuwe ziektekostenstelsel alleen maar willen beoordelen naar hun persoonlijke voor- of nadeel. Niet van wakker liggen! Op den duur hebben veel mensen toch meer respect voor een partij die ergens voor durft te staan, ook als het niet populair is.

Een ander probleem is dat de VVD soms landelijk, provinciaal en plaatselijk uiteenlopende opvattingen uitdraagt. Roeland Fens (foto), fractievoorzitter Hengelo, pleitte voor een betere aanpak vanuit de partijtop, anderen vonden dat teveel lijken op de SP en betwijfelden of we daarvoor landelijk wel genoeg middelen hebben. Het was boeiend om te zien hoe van beide kanten voorbeelden uit het bedrijfsleven als argument werden aangehaald. Arnold Enklaar, raadslid Enschede, wees erop dat een politieke partij principieel iets anders is dan een bedrijf: volksvertegenwoordigers hebben op alle niveaus een eigen verantwoordelijkheid. Tenslotte was er toch overeenstemming dat het gaat om een wisselwerking, waarbij het initiatief evengoed van onderop kan komen en goede communicatie het sleutelwoord is.

Dat laatste sluit eigenlijk weer heel goed aan bij de ideeën achter mijn kandidatuur voor de partijraad. Maar na Personen en nu Praktijk wil ik het verslag over "herbronnen" eerst afmaken met Principes. Daarna kom ik weer terug op de partijraad.

Geen tijd voor "poppetjes"

In de VVD presentatie afgelopen zaterdag (zie onderstaand bericht) zat ook een beeld met de titel: Inhoud is politiek belangrijk. Hieruit zou moeten blijken dat even afgezien van het CDA, bij alle grotere partijen 60 tot 70 procent van de kiezers de stemkeus laat bepalen door de inhoudelijke standpunten van de partij. "Welke conclusie moeten we hieruit trekken", was de vraag.

Mijn antwoord: "Dat mensen liegen in enquêtes." Om het nu nog maar wat preciezer te zeggen: het is een wetenschappelijk gegeven dat mensen hun eigen drijfveren slecht kennen, maar heel goed weten wat een sociaal aanvaardbaar antwoord is. Als de invloed van de lijsttrekker werkelijk maar 2 of 3 procent zou zijn, zagen campagnes er heel anders uit! Jeroen Hatenboer noemde het zelf in zijn inleiding zelf al. Door de enorme aandacht voor de ledenraadpleging in de VVD was het Liberaal Manifest wat op de achtergrond geraakt.

Imme de Bruijn, secretaris van de VVD Hengelo, gaf een scherpe analyse van het probleem. Er er is tegenspraak tussen de boodschap dat vrije mensen zelf hun verantwoordelijkheid nemen en het haken naar naar sterk leiderschap, zoals die blijkt uit de steun voor Rita Verdonk. Het was geen goed idee om in onze campagne een meerkoppigge leiding te suggereren. Maar we moeten ook niet in de valkuil lopen om onze brede boodschap helemaal te vernauwen tot de steun voor één persoon. Op Immes weblog kun je zijn indrukken van de ochtend nalezen.

Het plaatje komt trouwens uit het onderzoek 21 minuten 2006, waar veel boeiende informatie in te vinden is. En er is ook al een editie 2007. Zelf denk ik dat we nu niet over personen moeten praten: dat komt in de aanloop naar de volgende verkiezingen vanzelf weer aan de orde. Juist bij de twee andere kernpunten, onze Praktijk en onze Principes is nu werk aan de winkel. En ik had beloofd nog wat te vertellen over Janine's betoog. Kortom, dit was niet het laatste bericht over afgelopen zaterdag.

Het stokje doorgeven

Tientallen Twentse VVD-ers kwamen gisterochtend naar Van der Valk in Hengelo om te praten over het "herbronnen" van de liberale partij. De afdelingen Enschede en Hengelo haakten met deze bijeenkomst in op dezelfde discussie in de landelijke VVD. Na twee uur levendige discussie was er overeenstemming dat het om drie dingen gaat

• Poppetjes:
  Zorgen dat aansprekende persoonlijkheden de liberale boodschap zichtbaar maken. Overtuigend leiderschap is belangrijk, maar het moet geen koekoek eenzang worden.
  


• Praktijk:
  Eensgezind optreden zonder angst voor wat anderen wel zullen zeggen


• Principes:
  Onze idealen vertalen in herkenbare oplossingen voor de problemen van vandaag

De raadsfracties en besturen uit Enschede en Hengelo waren ruim vertegenwoordigd, maar ook oude getrouwen als het echtpaar Stoop en VVD-coryfeeën elders uit Twente als Frans Backhuijs, burgemeester van Oldenzaal en nieuwe gezichten maakten er een gevarieerd samenzijn van.
Liberalen zijn wakkere mensen. Het duurde geruime tijd voor Van der Valk de koffie klaar had, maar informeel waren de gesprekken al helemaal op gang voordat Pieter Schut, voorzitter van de afdeling Enschede iedereen welkom kon heten. Hij gaf het woord aan Janine van Harsselaar-Timmer (foto) die als Overijssels lid van het algemeen bestuur van de VVD-Bestuurdersvereniging de aanzet voor deze bijeenkomst gegeven. Zij hield een gedreven betoog (waarover later meer) en gaf het stokje weer door aan Jeroen Hatenboer (voorzitter VVD-fractie Enschede). Dat was een beetje symbolisch, omdat hij haar vorig weekend ook in het algemeen bestuur van de bestuurdersvereniging is opgevolgd. Feitelijk zorgde hij voor dat de discussie in goede banen liep, maar niet voordat hij Janine had bedankt voor al het werk dat ze de afgelopen jaren heeft verzet. De stoffelijke blijk van waardering die hij haar overhandigde werd met een royaal applaus onderstreept.

Er was gezorgd voor een keurige presentatie met lichtbeelden, maar het duurde even voordat alle apparatuur was warm gedraaid. In de tussentijd toverden de instellingen van de fabrikant toch al teksten op het scherm die de aanwezigen inspireerden. Wat te denken van "Searching..." en nog mooier "Empowering people". Maar Jeroen had de lichtbeelden eigenlijk nauwelijks nodig en toen hij de discussie afrondde was er bij velen het gevoel dat dit naar meer smaakte. Over elk van de drie hierboven genoemde onderwerpen is nog wel meer gezegd. Hierover schrijf ik de komende dagen nog wat meer. In ieder geval hadden Bertus Eenkhoorn en Peter van der Vloet eer van hun voorbereidend werk. Maar ik hoop dat dit het begin is van een reeks bijeenkomsten waar we onze ideeën verder kunnen uitwerken. Waarom geen estafette van zulke ontmoetingen door heel Overijssel heen? Misschien een ander stokje om door te geven.

Wie het kleine niet eert

Het actuele speeltje in de Haagse politiek is het Elektronisch Kinddossier (EKD). De aanleiding is tragisch genoeg: er duiken telkens weer nieuwe voorbeelden op van instanties die langs elkaar heenwerkten terwijl kinderen tussen wal en schip belanden. Begrijp me goed: het is belangrijk dat de mensen die werkelijk met die jongeren bezig zijn, alle informatie krijgen die ze nodig hebben. Maar uiteindelijk is succes een kwestie van mensen die eer stellen in hun werk en weten dat ze dat alleen samen met anderen kunnen bereiken. Hillary Clinton zei dat altijd heel mooi "It take a village to raise a child." Je kunt informatietechnologie gebruiken om van bovenaf papieren bureaucratie door elektronische bureaucratie te vervangen. Daar is geen kind mee geholpen. Je kunt diezelfde technologie ook gebruiken om van onderaf vakmensen het gereedschap te geven om hun werk goed te doen. Kan dat werken? De grote successen van internet bestaan nu vooral uit projecten waarbij je een klein beetje slim gereedschap aanreikt en tal van mensen daar zelf mee aan de slag gaan. Dit soort oplossingen belooft geen 100% gegarandeerd succes, maar blijkt in de praktijk meer succes op te leveren dan de plannen die dat theoretisch wel beloofden.

Gure herfst

Na de "100 dagen" deed de begroting van het kabinet mij denken aan een wat ouder gedichtje van Friedrich  von Logau.

Der Frühling ist zwar schön,
doch wenn der Herbst nicht wär,
wär zwar das Auge satt,
der Magen aber leer.

Vrij vertaald:

De lente is wel mooi,
maar wordt de herfst vergeten,
was het leuk om te zien
maar heb je niets te eten.

De lat wat hoger leggen

Het belangrijkste orgaan in de VVD is de algemene vergadering, de landelijke vergadering waar alle leden zelf spreek- en stemrecht hebben. Waarom is er dan ook nog een partijraad? Die discussie is bij de partijvernieuwing vijf jaar geleden nadrukkelijk gevoerd. De landelijke ledenvergadering vereist door haar omvang en macht een zorgvuldige voorbereiding, zodat er in de regel maar twee per jaar plaatsvinden. De samenstelling van deze vergadering kan van keer op keer sterk uiteenlopen. Om de politieke discussie te stimuleren leek het leek handig om daarnaast ook een orgaan te hebben met minder bevoegdheden en minder deelnemers, dat vaker in een wat vastere samenstelling bijeenkomt.

Volgens mij is die stimulerende rol nog niet zo uit de verf gekomen. Het blijft teveel bij gezellig netwerken voor oudgedienden. Erger: het is bij herhaling voorgekomen dat meer dan de helft van de leden van de partijraad niet eens komt opdagen. Het lijkt me logisch dat als je lid wil zijn van de partijraad, je daar ook heen gaat. Als je bij herhaling vindt dat je op die zaterdagen ergens anders moet zijn, even goede vrienden, maar dan is het ook logisch dat je afziet van het partijraadslidmaatschap. Wat mij betreft ligt de lat nog een stukje hoger. Politieke discussies horen niet in afgezonderde groepjes: de partijraad moet zichtbaar in wisselwerking staan met wat er verder in de partij leeft. En de partij moet zelf weer zichtbaar in wisselwerking staan met wat er in Nederland leeft. Daar gaat nog wel meer werk in zitten dan vier zaterdagen. Maar dat lijkt mij wel de moeite waard.

Overijsselen

Veel ergernis over de overheid heeft te maken met de manier waarop mensen worden behandeld. Onze verhouding met de overheid is niet spiegelbeeldig. Veel zaken die ons aangaan kunnen alleen door de overheid worden besloten. Als een supermarkt je niet bevalt, ga je gewoon naar een andere. Met een bouwvergunning ligt dat net even anders. Als je je grond niet aan de buurman wil verkopen, kan hij zijn tuin niet groter maken. Als de gemeente een nieuwe wijk wil bouwen, ligt dat net even anders. Die ongelijke verhouding geeft vaak op zichzelf al een onplezierig gevoel. Daar komt nog bij dat we vaak verschillend denken over wat de overheid zou moeten doen en daar vaak ook verschillende belangen bij hebben. Dit zijn problemen die niet helemaal kunnen worden vermeden. Maar het is nergens voor nodig dat de overheid zich ook nog eens arrogant opstelt en de inwoners van dit land niet als burgers, maar als onderdanen behandelt. Telefonische onbereikbaarheid, e-mails die zoek raken, brieven die niet op tijd worden beantwoord en bezwaren die simpel worden weggewuifd zijn kenmerken van een bureaucratie die liever zonder ons over ons beslist. In de raad van Enschede is de VVD zeven jaar terug begonnen met tot vervelens toe te hameren op correct reageren naar burgers. Andere partijen vonden dat in het begin wat overdreven, maar intussen is het gewoon praktijk en in januari van dit jaar noemde de Nationale ombudsman de aanpak van Enschede zelfs als een goed voorbeeld voor andere gemeenten. Diezelfde ombudsman was afgelopen vrijdag heel lovend over de manier waarop de provincie Overijssel omgaat met bezwaren van burgers. In plaats van ze formeel af te doen, wordt er met actieve bemiddeling gekeken of er een betere oplossing mogelijk is. Elders in Nederland wordt deze werkwijze al "Overijsselen" genoemd. Het is jammer dat dit alles nog niet vanzelfsprekend is. Maar het is natuurlijk wel mooi dat de wijsheid op dit terrein uit het Oosten komt.

Trots op Nederland

In het Dagblad van het Noorden van afgelopen zaterdag schreef onze dichter des Vaderlands, Driek van Wissen, de onderstaande regels:

Nu Rita aan haar opmars is begonnen
En 'Trots op Nederland' als motto koos
Zijn onze christen-democraten boos,
Want zij hebben dat volgens hen verzonnen.

Ons land is kennelijk zo klein
Dat niemand anders daarop trots mag zijn.

Dat is eigenlijk heel mooi gezegd. We kunnen toch allemaal trots zijn op Nederland? Dat heeft niets met politieke opvattingen te maken. Daarop heeft niemand het monopolie. Dus ik ben trots op Nederland. Ik hoop jij ook!

Welkom bij VVD-Marco

Beetje vreemde naam, maar ja, deze was nog vrij. En om vrijheid was het mij toch al te doen. Even voorstellen: Marco Swart is de naam.

Sommige mensen denken dat partijen zonder leden de toekomst hebben. Ik niet. Maar ja, wat wil je, ik ben al een hele tijd lid van de VVD: dat VVD-Marco komt ook weer niet helemaal uit de lucht vallen. De uitdaging is om in de komende jaren te bewijzen dat het met een partij toch beter gaat. Dat is ook weer geen vanzelfsprekendheid. Nederland was al een democratie voordat er partijen bestonden. Vertel mij dus niet, dat politieke partijen onmisbaar zijn, want dat geloof ik domweg niet. Democratie en partijen is meer zoiets als een fiets en banden : het kan wel zonder, maar het gaat echt beter mét.

Dan moeten die banden natuurlijk wel opgepompt zijn, anders is er inderdaad niet zoveel verschil. Daarom hebben partijen in Nederland, de VVD voorop, nog wel iets te bewijzen. Mensen moeten kunnen merken: hé, toch handig dat er een VVD is. Goede gedachtewisseling binnen de VVD is daarbij onmisbaar. Met dat soort plannen is iedereen het altijd graag eens, maar meestal stokt het bij de uitvoering.

Er is de afgelopen jaren veel gedaan om leden in de VVD meer invloed te geven en meer ruimte te maken voor echte politieke discussies. Toch worden ze nog maar voor een beperkt deel gebruikt. In de cursussen die ik aan nieuwe VVD leden geef, merk ik dat er genoeg mensen zijn die mee willen doen als het niet nodeloos moeilijk wordt gemaakt.

Er is de afgelopen jaren veel gesleuteld aan de mogelijkheden van de VVD partijraad, maar ook die worden maar mondjesmaat gebruikt. In sommige provincies is al te zien hoe je meer kun doen met de partijraad. En het kan nog wel beter ook.

Politieke partijen moet zich niet afsluiten van het maatschappelijke debat door alleen in eigen kring te discussiëren. Een uitnodigende voorbereiding van discussies in de partijraad kan ook een bijdrage zijn aan de permanente campagne voor de ideeën van de VVD. Daarvoor wil ik de handen uit de mouwen steken. Daarom ben ik kandidaat om namens Overijssel lid van de partijraad te worden. En vandaar dit weblog.

Dit blog draait om drie dingen:

1. De toekomst van ons land en wat de VVD daarvoor moet betekenen
   
2. De manier waarop de VVD werkt en wat we daar in Overijssel mee kunnen
   
3. Mijn persoonlijke invalshoek daarbij

Zoals dat bij blogs gaat, zal het stukje bij beetje groeien. Vragen en opmerkingen zijn welkom, ook als je geen VVD-er bent of niet uit Overijssel komt. Want dat afsluiten, daar was ik dus niet zo voor!