Leden wijzen de weg (3)

Ditmaal even niet over de ledenvergadering in Rotterdam, maar over een commentaar op die vergadering. Ik kreeg het hoofdredactioneel commentaar van de Volkskrant van afgelopen maandag onder de ogen. Als je het nog niet gezien hebt, heb je niets gemist. De Volkskrant vindt dat we een voorbeeld moeten nemen aan het CDA en de SP. "Professioneel campagnevoeren, het rekruteren en opleiden van politiek talent en het mobiliseren van denkbeelden en inzichten uit alle hoeken van de samenleving vereisen een veel strakkere organisatie dan de VVD gewend is" en "zonder strakke discipline zal het met de VVD nooit wat worden."

Mark Rutte zou zich bezig moeten gaan houden met het professionaliseren van de partij. Dus wel een gedwongen afdracht van bestuurders, een betaalde partijvoorzitter, een "frontbench" van "senior-kamerleden", het wetenschappelijk bureau ondergeschikt aan de partijleiding en een einde aan de "cultus van de ereleden." Dat laatste is het meest potsierlijke suggestie in de reeks. Ereleden geven meestal op gepaste wijze nuttige adviezen waar de partij heel zakelijk mee omgaat. De enige plaats waar het op een cultus lijkt is in de media, rondom een paar ereleden die af en toe voor hun eigen ijdelheid bezwijken. Die media zullen nooit toestaan dat aan hun cultus een einde wordt gemaakt. Denkend aan Ed van Thijn, Jan Pronk, Dries van Agt en Hans van Mierlo vraag ik me af of de 'cultus' niet meer bij een bepaalde generatie dan bij een bepaalde partij hoort.

Wie nuchter kijkt naar recente verkiezingsuitslagen kan zien dat het bepaald niet uitzonderlijk is dat partijen met "strakke" discipline of organisatie rampzalige campagnes voeren, talenten afschrikken en ideeën smoren. Er is evenmin een gebrek aan voorbeelden van losjes georganiseerde partijen die op elk van die punten succesvoller bleken. En dat is maar goed ook. Want als het waar was dat mensen alleen maar succesvol kunnen samenwerken als ze van bovenaf discipline krijgen opgelegd, zou het liberalisme op de schroothoop kunnen.

Maar de werkelijkheid is net andersom. Liberalen maken zich sterk voor een samenleving waar iedereen zijn eigen gang kan gaan en daarmee door elegante mechanismen als vrije discussie, markt en representatieve democratie ook het algemene belang dient. Het gaat niet om strakke discipline, maar om spontane discipline. En dat is nu precies wat de gewone leden (foto) van de VVD hebben laten zien! Als de meer vooraanstaande leden dit voorbeeld volgen, komt het vanzelf goed.